Καρδιακή ανεπάρκεια είναι το σύνδρομο όπου η καρδιά αδυνατεί να δώσει στους ιστούς του σώματος ποσότητα αίματος ανάλογο με τις ανάγκες τους. Επειδή ο πιο πάνω ορισμός είναι δύσχρηστος, κλινικά ο όρος καρδιακή ανεπάρκεια χρησιμοποιείται για να περιγράψει δύσπνοια και καταβολή που συνοδεύουν καρδιακό νόσημα. Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα για τη δημόσια υγεία στις ανεπτυγμένες χώρες.

Υπολογίζεται ότι πάνω από 2.000.000 ασθενείς πάσχουν από το σύνδρομο στις ΗΠΑ και περίπου 400.000 νέοι ασθενείς προστίθενται κάθε χρόνο. Πάνω από 200.000 ασθενείς πεθαίνουν από καρδιακή ανεπάρκεια (ΚΑ) κάθε χρόνο και το κόστος για την αντιμετώπισή της ήταν πάνω από 10 δισεκατομμύρια δολάρια το 1990 στις ΗΠΑ.

Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι πάνω από 200.000 άρρωστοι έχουν ΚΑ. Η ΚΑ είναι κυρίως νόσος των ηλικιωμένων αφού η συχνότητα της είναι <1% στις νεώτερες ηλικίες αλλά υπερβαίνει το 10% στην όγδοη δεκαετία. Με τη γήρανση του πληθυσμού, τα επόμενα χρόνια, το πρόβλημα θα γίνει ακόμη μεγαλύτερο.

Επίσης η μείωση της θνητότητας των οξέων στεφανιαίων συνδρόμων έχει ως αποτέλεσμα ένας μεγαλύτερος αριθμός αρρώστων να έχει κίνδυνο να αναπτύξει καρδιακή ανεπάρκεια στο μέλλον.

Κλινική εικόνα – Φυσική εξέταση

Τα σημαντικότερα συμπτώματα σε έναν ασθενή με ΚΑ είναι η δύσπνοια και η καταβολή. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί οτι πολλές άλλες καταστάσεις μπορούν να προκαλέσουν τα ίδια συμπτώματα.

Τα συνηθέστερα ευρήματα από τη φυσική εξέταση σε ασθενή με ΚΑ είναι περιφερικό οίδημα (πρήξιμο κυρίως στα πόδια ή στη μέση), διάταση των αγγείων που βρίσκονται στο λαιμό (σφαγίτιδες φλέβες), και ειδικά ακροαστικά ευρήματα που ακούει ο γιατρός κατά την ακρόαση της καρδιάς (τρίτος τόνος και υγροί ρόγχοι).

Εξετάσεις που οδηγούν στη διάγνωση

Η εξετάσεις που χρησιμοποιούνται πιο συχνά για την αρχική αξιολόγηση των ασθενών με ΚΑ είναι η ακτινογραφία θώρακος και το ΗΚΓ.

ακτινογραφία θώρακος και καρδιογράφημα (ΗΚΓ)

Μια ακτινογραφία θώρακος με καρδιά φυσιολογικού μεγέθους και ένα φυσιολογικό ΗΚΓ κάνει λιγότερο πιθανή τη διάγνωση της ΚΑ, αν και πάνω από το 8% των ασθενών με ΚΑ έχουν φυσιολογικό ΗΚΓ.

υπερηχογράφημα της καρδιάς

Η εξέταση εκλογής για την επιβεβαίωση της διάγνωσης της ΚΑ είναι το υπερηχογράφημα της καρδιάς. Πρέπει να γίνεται σε όλους τους ασθενείς με υποψία ΚΑ. Δίνει πληροφορίες για το μέγεθος και τη λειτουργία αριστεράς και δεξιάς κοιλίας, βοηθάει στην ανίχνευση παθήσεων των βαλβίδων και του περικαρδίου.

Εκτός από τις ειδικές εξετάσεις, ο αρχικός αιματολογικός έλεγχος πρέπει να περιλαμβάνει:

* αιματοκρίτη
η αναιμία είναι πιθανό αίτιο δύσπνοιας

* έλεγχο ηλεκτρολυτών, νεφρικής και ηπατικής λειτουργίας
η νεφρική ανεπάρκεια και η κίρρωση μπορεί να μιμηθούν τα συμπτώματα της ΚΑ και από την άλλη μεριά η ΚΑ μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργία ήπατος και νεφρών

* μέτρηση σιδήρου και φερριτίνης ορρού
για ανίχνευση αιμοχρωμάτωσης (σπανιότατη)

* μέτρηση θυρεοειδικών ορμονών

Πότε πρέπει να γίνεται στεφανιογραφία

Μόνο σε ασθενείς με ΚΑ ισχαιμικής αιτιολογίας που έχουν στηθάγχη και στους ασθενείς με αναστρέψιμη ισχαιμία είναι απαραίτητο να γίνει στεφανιογραφία και να εξετασθεί η δυνατότητα επαναγγείωσης που πιθανώς θα βελτιώσει και την καρδιακή ανεπάρκεια. Παρόλα αυτά στα περισσότερα καρδιολογικά κέντρα η στεφανιογραφία προσφέρεται ως ‘διαγνωστική εξέταση ρουτίνας’ σε ασθενείς με ΚΑ.

Αίτια της καρδιακής ανεπάρκειας (ΚΑ)

Το συχνότερο αίτιο ΚΑ είναι η στεφανιαία νόσος. Άλλα συχνά αίτια ΚΑ είναι η υπέρταση, η διατατική μυοκαρδιοπάθεια και οι βαλβιδοπάθειες.

Θεραπεία

Σκοπός της θεραπείας της ΚΑ είναι να βελτιώσει τα συμπτώματα του ασθενούς, να αναχαιτίσει την επιδείνωση της νόσου και να αυξήσει την επιβίωση.

Εκπαίδευση του ασθενούς

Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες στην αντιμετώπιση της ΚΑ είναι η εκπαίδευση του ασθενούς. Ο ασθενής θα πρέπει να μάθει για τη νόσο του, για τα φάρμακα που λαμβάνει (τη δράση τους, ονόματα, δόσεις και τις παρενέργειες τους).

Θα πρέπει να ζυγίζεται καθημερινά και να συμβουλεύεται τον γιατρό του σε κάθε περίπτωση αύξησης του βάρους του πάνω από 1.5- 2 κιλά σε μια εβδομάδα. Οι παχύσαρκοι ασθενείς θα πρέπει να μειώσουν το βάρος τους.
Θα πρέπει να περιορισθεί η κατανάλωση αλατιού και πιθανώς η πρόσληψη νερού.

Οι ασθενείς με ΚΑ λόγω στεφανιαίας νόσου θα πρέπει να ακολουθούν υπολιπιδαιμική δίαιτα.

Η κατανάλωση αλκοόλ θα πρέπει να αποφεύγεται. Σε ασθενείς με υποψία αλκοολικής μυοκαρδιοπάθειας η κατανάλωση αλκοόλ θα πρέπει να απαγορεύεται αυστηρά.

Το κάπνισμα θα πρέπει επίσης να απαγορευθεί. Οι ασθενείς με μετρίου βαθμού ΚΑ θα πρέπει να ενθαρρύνονται να ασκούνται, πάντα όμως μετά από συνεννόηση με ειδικό.

Φαρμακευτική αγωγή

ΟΛΟΙ οι ασθενείς με ΚΑ θα πρέπει να λαμβάνουν αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης (αΜΕΑ), εκτός αν υπάρχει συγκεκριμένη αντένδειξη. Οι μόνες απόλυτες αντενδείξεις είναι η κύηση και το αγγειονευρωτικό οίδημα. Σχετικές είναι η νεφρική ανεπάρκεια, η στένωση της νεφρικής αρτηρίας και συστολική αρτηριακή πίεση < 90 mmHg. Η αρχική δόση θα πρέπει να είναι η μικρότερη δυνατή.

Τα διουρητικά πρέπει να χορηγούνται στους ασθενείς με σημεία υπερφόρτωσης της κυκλοφορίας (παροξυσμική νυχτερινή δύσπνοια, δύσπνοια στην προσπάθεια, διάταση σφαγίτιδων είναι μερικά από αυτά).

Η δακτυλίτιδα είναι ένα ιστορικής σημασίας φάρμακο για την καρδιακή ανεπάρκεια. Ωστόσο στις μέρες μας που οι θεραπευτικές εξελίξεις της νόσου έχουν γοργούς ρυθμούς, φαίνεται οτι χρησιμοποιείται περισσότερο από τις ενδείξεις που έχει (σε ασθενείς με ΚΑ και κολπική μαρμαρυγή και σε ασθενείς που παραμένουν συμπτωματικοί παρά τη αγωγή με αΜΕΑ και διουρητικά).

Ο ρόλος της ασπιρίνης

Η ασπιρίνη χορηγείται από τους περισσότερους καρδιολόγους ως ρουτίνα στους ασθενείς με ΚΑ ισχαιμικής αιτιολογίας. Ωστόσο, δεν είναι απόλυτα ξεκαθαρισμένο το θεραπευτικό της όφελος.

Άλλα φάρμακα

Αλλα φάρμακα που χορηγούνται ανάλογα με την περίπτωση είναι οι β-αναστολείς (ενδεικτικά αναφέρονται η μετοπρολόλη, η βισοπρολόλη και η καρβεντιλόλη), αντιαρρυθμικά και αντιπηκτικά.

Συμπέρασμα

Συνοπτικά όλοι οι ασθενείς με συστολική ΚΑ ανεξαρτήτως συμπτωμάτων πρέπει να λαμβάνουν αΜΕΑ. Εάν υπάρχουν συμπτώματα που επιμένουν παρά τη χορήγηση αΜΕΑ πρέπει να χορηγηθούν διουρητικά και στη συνέχεια δακτυλίτιδα. Ασθενείς με ΚΑ και κολπική μαρμαρυγή πρέπει οπωσδήποτε να λαμβάνουν και δακτυλίτιδα και αντιπηκτικά. Οι β-αναστολείς πρέπει να χορηγούνται σε σταθεροποιημένους ασθενείς με ΚΑ αλλά η χρήση τους πρέπει να γίνεται μόνο από ειδικούς. Ένας μικρός αριθμός ασθενών με ΚΑ μπορεί να αντιμετωπισθεί με επεμβατικές μεθόδους.

Διαβάστε επίσης

• Χρόνια ανεπάρκεια του φλοιού των επινεφριδίων
• Οξεία επινεφριδιακή ανεπάρκεια
• Ανεπάρκεια του τραχήλου – Περίδεση
• Οξεία Νεφρική Ανεπάρκεια
• Παγκρεατική Ανεπάρκεια (Εξωκρινής)