Σύντομη περιγραφή – ορισμός

Πρόκειται για ανωμαλία τόσο κινητική όσο και διανοητική,οφειλόμενη σε διάφορες βλάβες του εγκεφάλου που συμβαίνουν κατά την περίοδο ωριμάνσεως του κεντρικού νευρικού συστήματος με αποτέλεσμα την κακή ωρίμανση αυτού.

ΑΙΤΙΑ-ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΑΘΗΣΗΣ

Η νόσος περιγράφηκε πρώτη φορά από τον Little,το 1853.Από τότε πολλοί ερευνητές ασχολήθηκαν με την εγκεφαλική παράλυση.
Έχει διαπιστωθεί ότι η παθολογοανατομική αλλοίωση συμβαίνει στον εγκέφαλο,ο δε βαθμός αυτής της αλλοίωσης εξαρτάται από τον χρόνο που επήλθε.Όπως είναι γνωστό από την εβρυολογία γύρω στον 3ο με 4ο μήνα της εμβρυικής ζωής τα εγκεφαλικά κύτταρα διαφοροποιούνται δηλ το κάθε κύτταρο λαμβάνει συγκεκριμένη θέση για τη μετέπειτα λειτουργία του.Συνεπώς κάποια βλάβη σε αυτό το χρονικό διάστημα θα έχει σαν αποτέλεσμα την αλλαγή ενδεχομένως όλης της κατασκευής και λειτουργίας του εγκεφάλου.Ωστόσο η βλάβη του εγκεφάλου είναι δυνατόν να γίνει και κατά τον τοκετό ή και μετά τη γέννηση δηλ στη βρεφική ή πρώτη παιδική ηλικία.Τέλος υπάρχουν παράγοντες που δρουν αρνητικά στο έμβρυο και πριν τον τοκετό.
Οι παράγοντες που δρουν αρνητικά στο έβρυο πριν τον τοκετό είναι το κάπνισμα,ο αλκοολισμός,διάφορες μητρικές λοιμώξεις(ερυθρά,σύφιλη κλπ),διάφορα τοξικά φάρμακα που πιθανόν χρησιμοποίησε η μητέρα,η επίδραση ακτινοβολίας καθώς και διάφορες καταστάσεις που πιέζουν το έβρυο μέσα στην κοιλιά μητέρας και παρεμποδίζουν την κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο του εβρύου.
Οι παράγοντες που δρουν αρνητικά στο έβρυο κατά τη διάρκεια του τοκετού είναι η περιγεννητική ασφυξία,οι περιγεννητικές μηχανικές κακώσεις,η καισαρική τομή καθώς και η πρωιμότητα με ελλειπές βάρος.Αποτέλεσμα αυτών είναι η εκφύλιση του εγκεφάλου και η αναστολή της περαιτέρω ανάπτυξης του νευρικού συστήματος.
Τέλος οι παράγοντες που δρουν αρνητικά στο έβρυο μετά τον τοκετό είναι ο νεογνικός ίκτερος,τα αγγειακά απεισόδια,οι λοιμώξεις(μηνιγγίτιδες,εγκεφαλίτιδες μετά από ιλαρά,ανεμοβλογιά κλπ) και τα ατυχήματα.
Η εγκεφαλική παράλυση ανάλογα με τα κλινικά συμπτώματα διακρίνεται στη σπαστική μορφή,την αθετωσική,την αταξική,την ακαμψία,την τρομώδη τη δυστονία και τη μικτή μορφή.Η σπαστική μορφή είναι η πλέον συνηθισμένη και οφείλεται σε βλάβη της κινητικής περιοχής του εγκεφάλου.Σε αυτήν παρατηρείται υπερτονία(υπερβολική αύξηση του μυικού τόνου),ζωηρά έως και παθολογικά αντανακλαστικά.
Την εγκεφαλική παράλυση ανάλογα με τα τμήματα του σώματος που εμφανίζονται οι αναπηρίες τη διακρίνουμε σε τετραπληγία όταν και τα τέσσερα άκρα έχουν προσβληθεί,παραπληγία όταν έχουν προσβληθεί τα κάτω άκρα και ημιπληγία όταν έχει προσβληθεί το ένα ήμισυ του σώματος.Εκτός από τις κινητικές διαταραχές σε ένα ποσοστό μέχρι 70% υπάρχει και διανοητική καθυστέρηση.
Η εξέλιξη της εγκεφαλικής παράλυσης ποικίλλει ανάλογα με τη μορφή.Σε βαρειές μορφές το παιδί δεν ζει περισσότερο από 2-3 χρόνια,συνήθως καταλήγει από κάποια βρογχοπνευμονική επιπλοκή,άλλοι ασθενείς ζουν με βαρεία σπαστικότητα και με σοβαρή κινητική και διανοητική αναπηρία για αρκετά χρόνια.Σε λιγότερο βαρειές καταστάσεις παρατηρείται μικρός βαθμός βελτιώσεως της κινητικότητας του ασθενούς ενώ σε ελαφρές μέχρι μέσης βαρύτητας καταστάσεις υπάρχουν δυνατότητες σημαντικής βελτίωσης.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Στην αποκατάσταση των παιδιών με εγκεφαλική παράλυση παίρνουν μέρος διάφορες ειδικότητες όπως η Φυσιοθεραπεία,η Εργοθεραπεία,η Λογοθεραπεία ενώ ο Φυσίατρος είναι αυτός που συντονίζει τις προσπάθειες.Για το λόγο αυτό είναι καλύτερα η αποκατάσταση των παιδιών με εγκεφαλική παράλυση να γίνεται σε εξειδικευμένα κέντρα από έμπειρους επιστήμονες.Ωστόσο υπάρχει πρόληψη τόσο κατά την περίοδο της κυήσεως και του τοκετού όσο και μετά τον τοκετό ενώ πραγματοποιούνται και χειρουργικές επανορθωτικές επεμβάσεις στις εγκατεστημένες παραμορφώσεις.
Όσον αφορά τη φυσιοθεραπεία χρησιμοποιούνται διάφορες μέθοδοι για την αποκατάσταση του βρέφους.Υπάρχουν μέθοδοι που ακολουθούν τις βαθμίδες ανάπτυξης του φυσιολογικού βρέφους και αφορούν τον έλεγχο της κεφαλής,την περιστροφή του κορμού,το κάθισμα,το μπουσούλισμα,το γονάτισμα,την έγερση και τη βάδιση.Μία άλλη μέθοδος συνιστά διάφορες μορφές κίνησης,μάλαξη και ασκήσεις χαλάρωσης.Η μέθοδος Fay χρησιμοποιεί τα πρωτόγονα αντανακλαστικά και τους πρωτόγονους τρόπους κινήσεως σε συνδυασμό με άλλες μεθόδους ενώ άλλες μέθοδοι συνιστούν την παρεμπόδιση της ενέργειας των παθολογικών αντανακλαστικών που εκ των πραγμάτων εμφανίζει το βρέφος και την τοποθέτηση αυτού σε θέσεις που να εξουδετερώνεται η δράση των αντανακλαστικών.Τέλος άλλοι ερευνητές συνιστούν τη χρησιμοποίηση των αντανακλαστικών με εκπαίδευση των εκκουσίων κινήσεων(κινήσεις που γίνονται ηθελημένα).
Η πρόληψη των παραμορφώσεων είναι ιδιαίτερα σημαντική και σε συνδυασμό με τις μεθόδους που προαναθέρθηκαν χρησιμοποιούνται και κατάλληλες θέσεις του ασθενούς,παθητική διάταση των σπαστικών μυών,νάρθηκες και κηδεμόνες.Για την εκπαίδευση της βάδισης χρησιμοποιούνται και διάφοροι τύποι βακτηριών όπως περιπατητήρες και άλλα βοηθητικά όργανα.
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η αποκατάσταση του ασθενούς με εγκεφαλική παράλυση εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τη μορφή που εμφανίζει.Οι στόχοι όμως σε γενικές γραμμές είναι η επιδίωξη φυσιολογικού μυικού τόνου,η κίνηση,το κατάλληλο ερέθισμα που θα βοηθήσει το παιδί να κινηθεί,η προώθηση των αντιδράσεων προσανατολισμού και ισορροπίας.Οι φυσιολογικές κινήσεις πρέπει ν’ανοικοδομηθούν έως ότου ν’αυτοεξυπηρετείται ενώ πρέπει να εκπαιδευθούν οι μεμονωμένες κινήσεις τις οποίες το παιδί δυσκολεύεται να εκτελέσει π.χ η στροφή του κορμού.Το παιδί πρέπει να παρακολουθείται στενά διότι ανά πάσα στιγμή ανάλογα με το βαθμό της παθολογίας του μπορεί οι κινήσεις του να γίνουν μη φυσιολογικές.Η πρόληψη των παραμορφώσεων είναι ιδιαίτερα σημαντική ενώ το παιδί θα πρέπει να εκπαιδευθεί στη στάση και στη βάδιση.Τέλος πρέπει ν’αποφεύγονται οι μεμονωμένες και λεπτές κινήσεις που το παιδί δεν θα καταφέρει να φέρει σε πέρας.Αντίθετα πρέπει να ενθαρρύνεται να εκτελεί μεγάλες βασικές κινήσεις διότι έτσι αποκτά αυτοπεποίθηση,πράγμα που είναι ιδιαίτερα σημαντικό.Το τελευταίο φυσικά αναφέρεται σε παιδιά και όχι σε βρέφη.
Στις περισσότερες περιπτώσεις εγκεφαλικής παράλυσης εμφανίζονται και άλλες λειτουργικές επιπλοκές όπως διαταραχή της ακοής,της όρασης αισθητικές διαταραχές,ελάττωση της πνευματικής ικανότητας,διαταραχή του λόγου,της εν τω βάθει αισθητικότητας,προβλήματα διαύγειας,επικοινωνίας,υπερπροστασία από τη μητέρα,αυτισμός καθώς και νευροφυτικές και ορμονικές διαταραχές.Έτσι η προσπάθεια του Φυσιοθεραπευτή για τη βελτίωση της καταστάσεως του παιδιού συμπληρώνεται και από τις υπηρεσίες και άλλων ειδικών όπως Εργοθεραπευτών,Λογοθεραπευτών,Παιδαγωγών,Ψυχολόγων κλπ.Όλοι μαζί αποτελούν την ομάδα αποκατάστασης.Σε ελαφρές μέχρι μέσης βαρύτητας καταστάσεις,οι δυνατότητες σημαντικής βελτιώσεως είναι αξιόλογες και για τούτο δεν πρέπει να απογοητεύεται κανείς εύκολα και να εφαρμόζεται μακροχρόνια αγωγή με βάση τη θεραπεία αποκαταστάσεως.

Διαβάστε επίσης

• Παγκόσμια μείωση των περιστατικών πολιομυελίτιδας
• Ασκηση και εγκεφαλική παράλυση
• Πολιομυελίτιδα