Τι είναι – Ιστορική Αναδρομή

Στην εποχή μας τα λέιζερ έχουν καθιερωθεί σε πολλούς τομείς της ιατρικής. Λέιζερ (LASER – από τα αρχικά των λέξεων Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation) σημαίνει περιφραστικά την ενίσχυση φωτός με εξαναγκασμένη εκπομπή ακτινοβολίας. Η ανάπτυξη των εφαρμογών της τεχνολογίας των λέιζερ στην ιατρική ξεκίνησε από τη δεκαετία του ’60. Στα τέλη της ίδιας δεκαετίας ξεκίνησαν πειράματα και στον τομέα της οδοντιατρικής. Στόχος των ερευνητών και ιατρών ήταν να χρησιμοποιήσουν τα επιτεύγματα της φυσικής, ώστε να εφαρμόσουν καινούργιες μεθόδους θεραπείας για διάφορες παθήσεις.

Επειδή τα laser έχουν κοπτικές ιδιότητες εξετάστηκε η χρησιμότητά τους στη χειρουργική. Αποδείχτηκε ότι πλεονεκτούν σε αρκετές εφαρμογές έναντι των συμβατικών μεθόδων, λόγω της μεγαλύτερης ακρίβειας τομής, της άμεσης αιμόστασης της πληγής, της μείωσης των βακτηρίων και της μείωσης των μετεγχειρητικών παρενεργειών, όπως οιδημάτων (πρήξιμο), φλεγμονών και, ίσως το κυριότερο, της μείωσης του πόνου κατά την επούλωση των πληγών μετά την επέμβαση. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι επεμβάσεις που ήταν αδύνατο ή πολύ ριψοκίνδυνο να γίνουν με συμβατικές μεθόδους, όπως για παράδειγμα στην οφθαλμολογία, επιτεύχθηκαν με την εξέλιξη και εφαρμογή των laser.

Τομείς εφαρμογών LASER στην Οδοντιατρική

Τα λέιζερ μπορούν να χρησιμοποιηθούν στους εξής τομείς της οδοντιατρικής και γναθοχειρουργικής:

1. Ενδοδοντία: είναι ο κλάδος που έχει σαν αντικείμενο την αφαίρεση του μολυσμένου πολφού (νεύρου) του δοντιού και την έμφραξη των πολφικών σωλήνων.

2. Περιοδοντολογία: είναι ο κλάδος που ασχολείται με τις παθήσεις των ιστών που συγκρατούν τα δόντια στην γνάθο και με τη θεραπεία των σχετικών με αυτούς παθήσεων.

3. Προληπτική οδοντιατρική: κλάδος που ασχολείται με την στοματική υγεία σε νεαρά κυρίως άτομα για την αποφυγή δημιουργίας τερηδόνας στα μόνιμα δόντια, με εκμάθηση τεχνικών στοματικής υγιεινής κλπ..

4. Θεραπεία της τερηδόνας: αφαίρεση τερηδονισμένης ουσίας, επικάλυψη πολφού, έμφραξη της κοιλότητας.

5. Αισθητική οδοντιατρική: όρος που αναφέρεται σε μεθόδους που υπόσχονται καλύτερα αισθητικά αποτελέσματα μιας οδοντιατρικής θεραπείας.

6. Χειρουργική του στόματος: περιλαμβάνει την αφαίρεση όγκων και ογκιδίων, την εμφύτευση ενδοοστικών εμφυτευμάτων, τη θεραπεία αποστημάτων, τη πλαστική του βλεννογόνου και των μαλακών μορίων, τις χαλινεκτομές, τη προπροσθετική χειρουργική, την αποκάλυψη ή εξαγωγή εγκλείστων δοντιών.

7. Γναθοπροσωπική και πλαστική χειρουργική: τομέας που ασχολείται με τη τραυματολογία της ευρύτερης κρανιακής χώρας και της γνάθου, με την ογκολογία της ίδιας περιοχής (αφαίρεση μεγάλων όγκων) κλπ.

Στη θεραπεία της τερηδόνας για παράδειγμα, το laser Ερβίου μπορεί να χρησιμοποιηθεί αντί του τροχού. Η συγκεντρωμένη ενέργεια του λέιζερ αφαιρεί τη τερηδόνα χωρίς τον εκνευριστικό θόρυβο ή τις ενοχλητικές δονήσεις από τον τροχό, τον οποίο δυστυχώς δεν είναι ακόμα δυνατό να αποφύγουμε ολοσχερώς. Για παράδειγμα μία έμφραξη με αμάλγαμα, δηλαδή σφράγισμα από κράμα αργύρου και υδραργύρου, πρέπει αναγκαστικά να αφαιρεθεί με τον τροχό. Όταν όμως πρόκειται για την αφαίρεση τερηδονισμένων περιοχών του δοντιού ή παλαιών ρητινών, τότε είναι δυνατή η χρησιμοποίηση του laser. Εμφράξεις με υλικά στο χρώμα των δοντιών καθώς και θεραπείες σε μικρά παιδιά που φοβούνται τον τροχό είναι οι τομείς εφαρμογής του laser Ερβίου για θεραπεία της τερηδόνας και προληπτική οδοντιατρική. Επίσης χρησιμοποιείται στην χειρουργική, αφού είναι σε θέση να επεξεργαστεί και οστά.

Επίδραση των LASER στους ιστούς του στόματος

Η ακτίνα του λέιζερ πρέπει να μπορεί να απορροφηθεί από τον ιστό για να έχει επίδραση σε αυτόν. Επειδή ο κάθε ιστός αποτελείται από μόρια που απορροφούν ακτινοβολία διαφορετικού μήκους κύματος το καθένα, είναι ευνόητο ότι και ο κάθε τύπος λέιζερ θα μπορεί να δράσει μόνο πάνω σε ιστούς που απορροφούν την ακτινοβολία του. Το μήκος κύματος της ακτινοβολίας ενός συγκεκριμένου τύπου laser ορίζει σε ποιό βαθμό αυτή θα απορροφηθεί από τον κάθε ιστό. Ο κάθε τύπος laser χαρακτηρίζεται από το υλικό που διεγείρεται για να παραχθεί η καθορισμένου μήκους κύματος ακτινοβολία του. Να σημειωθεί ότι οι τύποι laser που χρησιμοποιούνται στην οδοντιατρική εκπέμπουν την ακτινοβολία τους στην υπέρυθρη περιοχή του φάσματος και είναι οι ακόλουθοι:

LASER Διοξειδίου του Ανθρακα (CO2)

Από τους πρώτους τύπους λέιζερ που μελετήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν στη χειρουργική. Χρησιμοποιείται σήμερα ευρέως λόγω της καλής αιμόστασης και καθαρής τομής που παρέχει στην αφαίρεση καλοηθών και μικρών κακοηθών αλλοιώσεων του βλεννογόνου του στόματος, των χειλιών και των μάγουλων, στην θεραπεία των αφθών, πολλών μορφών έρπητα και στην προπροσθετική χειρουργική. Παρέχει το μεγάλο πλεονέκτημα της αναίμακτης χειρουργικής και της αποφυγής δημιουργίας ουλής. Επίσης με την τεχνολογία των οπτικών ινών έγινε πλέον δυνατή και η χρήση του laser αυτού στην αποστείρωση των πολφικών σωλήνων κατά την ενδοδοντική θεραπεία, οπότε επιτυγχάνεται η επισφράγιση των πόρων της εσωτερικής επιφάνειας των πολφικών σωλήνων, σε αισθητά μειωμένο χρόνο. Χρησιμοποιείτε επίσης σε περιοδοντικές θεραπείες, περιορίζοντας την ανάγκη χειρουργικής επέμβασης στα ούλα. Σε πειραματικό στάδιο βρίσκονται και συσκευές laser διοξειδίου του άνθρακα που θα λειτουργούν με οπτική σάρωση του δοντιού για τη διάνοιξη κοιλοτήτων προκαθορισμένου σχήματος και βάθους.

LASER Νεοδημίου (Nd:YAG)

Σε άλλες ιατρικές ειδικότητες χρησιμοποιείται ευρέως σε χειρουργικές εφαρμογές. Στην οδοντιατρική χρησιμοποιείται στην ενδοδοντία. Στην περιοδοντολογία χρησιμοποιείται με πολύ καλά αποτελέσματα στην συντηρητική θεραπεία της περιοδοντίτιδας. Επιπρόσθετα χρησιμοποιείται βοηθητικά στην κάλυψη οπών και σχισμών στα πλαίσια της προληπτικής οδοντιατρικής αντικαθιστώντας τα οξέα που χρησιμοποιούνται για προετοιμασία της επιφάνειας του σμάλτου (αδροποίηση). Η εφαρμογή του στην αντιμετώπιση ευαίσθητων αυχένων των δοντιών είναι σε πολλές περιπτώσεις η τελευταία δυνατότητα θεραπείας της ευαισθησίας του δοντιού στο ζεστό, στο κρύο ή στο γλυκό. Στη χειρουργική χρησιμοποιείται σε ασθενείς με αιμορραγική προδιάθεση και με θρομβοκυτταρικές ελλείψεις για τοπική πήξη του αίματος, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην αιμόσταση αγγείων με διάμετρο 2 έως 3 χιλιοστά.

Διοδικό LASER

Με εφαρμογές αντίστοιχες αυτών του laser διοξειδίου του άνθρακα, αλλά με περιορισμένες δυνατότητες στη χειρουργική λόγω της μικρότερης αιμοστατικής ικανότητάς του. Επίσης παρέχει τη δυνατότητα λεύκανσης των δοντιών με αποτελέσματα που μπορούν να διαρκέσουν από 2 ως και 5 χρόνια. Η διάρκειά τους εξαρτάται από τη φροντίδα που παρέχει ο ασθενής στα δόντια του και από τις συνήθειές του (κάπνισμα, σωστή υγιεινή, διατροφή, συχνό βούρτσισμα, καθαρισμοί στον οδοντίατρο, κλπ.). Πλεονέκτημα του laser αυτού σε σχέση με τις συμβατικές μεθόδους λεύκανσης είναι ότι αποφεύγεται η χρησιμοποίηση ανόργανων οξέων, τα οποία διαβρώνουν την αδαμαντίνη. Μέσα σε περίπου μία ώρα είναι δυνατό να επιτευχθούν αποχρώσεις ανοιχτότερες κατά 3 – 4 βαθμούς. Επίσης η θεραπεία γίνεται ελεγχόμενα από τον ίδιο τον οδοντίατρο σε μία μόνο συνεδρία στο ιατρείο του.

LASER Ερβίου (Er:YAG)

Όπως αναφέρθηκε πρόκειται προς το παρόν για τη μοναδική μορφή ενέργειας laser που μπορεί να επεξεργαστεί, δηλαδή να κόψει, εκτός από μαλακούς και σκληρούς ιστούς – δηλαδή οδοντική ουσία και οστό – χωρίς να τους δημιουργεί θερμικές βλάβες. Συνοπτικά αναφέρεται ότι τα laser Ερβίου χρησιμοποιούνται και για τομές μαλακών ιστών του στόματος, στη περιοδοντολογία, στην ενδοδοντία και στη προληπτική οδοντιατρική.

Οδοντιατρική με LASER στην Ελλάδα

Τα laser στην οδοντιατρική μπαίνουν όλο και πιο συστηματικά στην καθημερινή πρακτική. Ο σημερινός ασθενής έχει περισσότερες απαιτήσεις από τον οδοντίατρό του, τόσο σε θέματα αισθητικής, όσο και σε ανώδυνες μορφές θεραπείας. Η εκτεταμένη χρήση τους θα είναι δυνατό να μειώσει σημαντικά το κόστος, το οποίο επιβαρύνει τόσο τον ιατρό, όσο και τον ασθενή.

Οι εφαρμογές των laser στην οδοντιατρική είναι πιο διαδεδομένες στο εξωτερικό απ΄ ότι στην Ελλάδα. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι πάνω από 10% των ιατρείων στην Γερμανία διαθέτουν τουλάχιστον μία συσκευή laser. Η έλλειψη εξειδίκευσης και το υψηλό σχετικά κόστος απόκτηση της συσκευής, αποτελούσαν μέχρι σήμερα ανασταλτικό παράγοντα για τη διάδοσή τους στη χώρα μας. Είναι όμως βέβαιο ότι στο άμεσο μέλλον τα πλεονεκτήματα από τις εφαρμογές των laser θα αναγνωριστούν και θα τύχουν ανάλογης αποδοχής.

Διαβάστε επίσης

• Έτσι πρέπει να γυμνάζεστε αν έχετε αιμορροΐδες
• Χειμώνας, είναι η κατάλληλη εποχή για αποτρίχωση με laser;
• Απαλλαγείτε από τις αιμορροΐδες
• Τι ακριβώς είναι η «ριζική» αποτρίχωση;
• Αφαίρεση τατουάζ… ο πλαστικός χειρουργός δίνει τη λύση